De Metsiers

De Metsiers - Hugo Claus

Hugo Claus: een klinkende naam in het Vlaamse literaire landschap. Deze man is niet voor niets de
meest bekroonde auteur uit het volledige Nederlandse taalgebied. Claus was enorm veelzijdig:
hij was een befaamd dichter, schreef ontelbaar veel theaterstukken, verfilmde verschillende boeken
waaronder Het jaar van de kreeft (Hugo Claus), Pallieter (Felix Timmermans) en Het gezin van
Paemel (Cyriel Buysse) en tot slot schreef hij een twintigtal succesvolle romans. Zijn eerste roman
was De Metsiers. Het boek werd uitgebracht in 1950 en werd onmiddellijk bekroond met de
Leo J. Krynprijs. Nochtans was het boek slechts het resultaat van een weddenschap: Claus, op dat
moment negentien jaar, had gewed dat hij op een maand tijd een boek kon schrijven. Als iemand op
een maand tijd zo een boek schreef, dan moest dat wel een succesvolle schrijver zijn...

'De Metsiers', dat oorspronkelijk de titel 'de eendenjacht' droeg, verwijst naar de familie waarrond het
hele verhaal draait. De hele familie komt ook aan het woord in het boek. Er wordt gewerkt met een
meervoudig vertelperspectief. Alle personages komen minstens een keer aan het woord. Op die manier
bekijkt de lezer het verhaal vanuit verschillende personages. Dit maakt het boek heel speciaal, maar
soms ook verwarrend. Vooral in het begin is de onderlinge relatie tussen de verschillende personages
niet helemaal duidelijk. Het is zelfs moeilijk om een hoofdpersonage aan te duiden in het verhaal.
Volgens mij kan Ana het best beschouwd worden als de protagonist, aangezien alle personages iets
met haar te maken hebben. Belangrijke antagonisten zijn Bennie, Ana's halfbroer; Jim Braddok, een
Amerikaanse soldaat; Jules, de buurman; Mon, de vader van Bennie en tot slot de Moeder.
Daarnaast zijn er nog enkele nevenfiguren, zoals Jims vriend, Miet en Smelders. Deze nevenfiguren zijn
de enige die niet aan het woord komen in het boek. Over hen komen we dus niet zo veel te weten. Toch
blijft ook de achtergrond van de protagonist en de antagonisten vrij vaag. De lezer komt maar
mondjesmaat iets te weten over de personages. Dat is de reden waarom het verhaal in het begin
bevreemdend aanvoelt. Er worden situaties geschetst waarvan de achtergrond niet of nauwelijks
gekend is.

Niet enkel de personages zorgen soms voor verwarring, ook de door elkaar lopende verhaallijnen
maken het niet eenvoudig. Ana heeft een speciale relatie met haar halfbroer en ze blijkt ook zwanger te
zijn van ene Smelders. Ze wil het kind niet en heeft plannen om abortus te plegen. Daarbovenop
ontmoet ze een Amerikaanse soldaat, Jim, met wie ze het bed deelt. Die soldaat kwartiert zich samen
met zijn vriend in in het huis van Ana. Jim wil met Ana trouwen en naar Amerika gaan, maar dat ziet ze
niet zitten. Ondertussen wordt Bennie langs alle kanten beïnvloed: Smelders voert hem dronken,
Jules maakt hem allerlei dingen wijs en Miet, de barvrouw uit het café, probeert hem te misbruiken.
Ana vertelt haar broer wat Jim met haar gedaan heeft en ze waarschuwt hem voor Miet. Bij Bennie
slagen de stoppen door en hij schiet de ramen van het café stuk. Op het einde van het boek probeert
Bennie tijdens een eendenjacht om Jim dood te schieten. Jims vriend is sneller en vermoordt Bennie
net voor hij Jim kan neerschieten. Ana blijft helemaal alleen achter en het boek eindigt waarmee het
begon: Ana die naar mevrouw Sassen gaat om zich te laten aborteren. Ik denk dat deze korte inhoud
heel goed weergeeft dat het verhaal een opeenstapeling is van verwikkelingen.

Ondanks de vele verwikkelingen wordt het verhaal in slechts 126 pagina's verteld.  Alle gebeurtenissen
spelen zich af in een week. We weten dat omdat het verhaal in medias res begint met het bezoek van
Ana aan mevrouw Sassen. Deze vrouw moet Ana helpen bij haar abortus. Ana moet na een week
terugkomen om de abortus te voltooien. Op het einde gaat Ana terug naar mevrouw Sassen en is er
dus een week voorbij. Het einde van het boek is gesloten en is bovendien een verwijzing naar het begin.
Het verhaal heeft met andere woorden een cyclische opbouw. Doordat alle gebeurtenissen op 126
pagina's worden uitgeklaard is er sprake van een tijdversnelling. Tijdens het lezen merkte ik al dat het
verteltempo redelijk hoog was. De gebeurtenissen volgden elkaar snel op. Er waren geen lange, saaie
beschrijvingen of dialogen aanwezig. Dit zorgde ervoor dat het verhaal niet kon vervelen. Daarbovenop
verloopt het verhaal voornamelijk chronologisch. Er zijn enkel flashbacks aanwezig naar de tijd waarin
de vader van Ana nog leefde. Die flashbacks hebben als doel om iets meer achtergrondinformatie te
geven over de personages.

Si tout amour prendroye racine
J'en planteroye dans mon jardin.

Dit is het motto van het boek dat vrij vertaald het volgende betekent: 'Indien elke liefde wortel zou
schieten, zou ik ze planten in mijn tuin'. Dit motto verwijst naar de turbulente liefdesverwikkelingen in
het boek. 'Relaties' is dan ook een van de motieven in het boek. Allereest is er de speciale relatie tussen
Ana en haar halfbroer Bennie. De momenten die ze samen beleven worden altijd heel liefdevol
omschreven, ook al doen ze aan incest. Naast haar relatie met Bennie wordt ze zwanger van Frank
Smelders en begint ze iets met de Amerikaanse soldaat Jim. Voor Ana betekenen die relaties eigenlijk
niets, enkel Bennie is belangrijk voor haar. De relatie tussen Mon en de Moeder stuit ook op verzet
omwille van de moord die ze hebben gepleegd op vader Metsiers.

Zo kom ik onmiddellijk bij het tweede motief in het boek: moord. Moeder en Mon hebben vader Metsiers
vermoord toen Moeder zwanger bleek te zijn. Vader Metsiers was namelijk razend toen hij vernam dat
niet hij, maar Mon de vader was. Over deze moord komen we enkel iets te weten door de flashbacks.
Op het einde van het verhaal wil Bennie de soldaat vermoorden. Hij is kwaad om wat de soldaat Ana
heeft aangedaan. Vooraleer Bennie de kans krijgt om Jim neer te schieten, wordt hij zelf neergeschoten
door Jims vriend. Ten slotte wil Ana abortus plegen en dat kan ook beschouwd worden als moord.
Deze moorden zijn nauw verbonden met het abstracte motief haat. Door de moord op vader Metsiers
wordt de hele familie gehaat door de dorpsgemeenschap. Niemand wil nog contact hebben met de
familie. Dat is ook de reden waarom ze leven op een boerderij die afgezonderd is van het dorp.
Daarnaast is er de haat die de Moeder voelt voor Ana en later ook voor Jim. Tussen Bennie en Jim
ontstaan er ook spanningen als Bennie ontdekt wat de soldaat met Ana heeft gedaan.
Die haatgevoelens leiden zelfs tot de dood van Bennie.

Uit dit verslag valt duidelijk op te merken dat het verhaal weinig leuke momenten kent.
De gebeurtenissen in het boek zijn meestal neerslachtig en negatief. Toch heb ik het boek met plezier
gelezen. In het begin vond ik het meervoudige vertelperspectief lastig omdat ik het verhaal elke keer
vanuit iemand anders standpunt moest bekijken. Het duurde bovendien een hele tijd vooraleer ik alle
onderlinge relaties begreep. Langzamerhand viel het verhaal toch in de plooi en begon ik het steeds
meer te appreciëren. Ik denk dat ik dit boek eigenlijk nog een tweede keer moet lezen om echt alles
te begrijpen. Dit is zo een van die boeken met meerdere bodems. De grote verhaallijnen heb ik al
ontrafeld en ik ben ervan overtuigd dat ik volgende keer nog veel nieuwe elementen zal ontdekken.
Dit boek is alleszins een heel knap werk en ik kan bijna niet geloven dat Hugo Claus dit op
negentienjarige leeftijd heeft geschreven. Dit was mijn eerste kennismaking met het werk van Claus
en ik heb nu zelf kunnen ervaren dat dit een fantastische schrijver was. Ik ben dan ook heel benieuwd
naar de rest van zijn werk. Onder andere Het verdriet van België en Het jaar van de  kreeft staan al in
mijn boekenkast te wachten...